นักวิชาการ เตือนดาราโพสต์โชว์หวยทางโซเชียลหวังผลเพิ่มยอดไลค์ ผิดกฎหมายพรบ.พนัน เตือนผู้ปกครอง“พ่อแม่รังแกฉัน”นำลูกมาโพสต์ด้วยเป็นการทำร้ายเด็ก เกิดพฤติกรรมเลียนแบบ
มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน ร่วมกับ เครือข่ายสื่อสร้างสรรค์เพื่อการขับเคลื่อนสังคม จัดเสวนาออนไลน์ เรื่อง “คนดังโชว์หวย ความถูกต้องเหมาะสม และผลประโยชน์”
โดย นายธนากร คมกฤส เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์หยุดพนันกล่าวว่า จากการติดตามเก็บข้อมูลของเครือข่ายสื่อสร้างสรรค์เพื่อขับเคลื่อนสังคมหรือมีเดียมูฟ พบว่า ในไอจีดาราที่นิยมโพสต์ภาพซื้อหวย ถูกหวยทีละมากๆ จะมีจำนวนยอดผู้ติดตามและกดไลค์สูงขึ้นสองถึงสามเท่า เมื่อเทียบกับการโพสต์เรื่องอื่นๆ
แสดงว่า เรื่องหวยเป็นประเด็นที่คนสนใจติดตาม จากการสำรวจความคิดเห็นของประชาชน เรื่อง “ดาราโชว์หวยประชาชนคิดอย่างไร”กลุ่มตัวอย่าง 471 คน ระหว่างวันที่ 15-19 ก.ค. พบ 82% เห็นว่าดารานักร้องโพสต์ภาพและเรื่องเล่าเกี่ยวกับการซื้อสลากฯ มีผลทำให้คนไทยอยากซื้อสลากฯหรือเล่นหวยมากขึ้น
ขณะที่ 81% ระบุว่า ไม่เหมาะสม หากดาราโพสต์ภาพโชว์ซื้อหวยทีละมากๆสิบยี่สิบใบ หรือ โชว์ว่า “ลูกให้โชค” หรือโพสต์เพื่อหวังผลสร้างคะแนนนิยมส่วนตัว และเมื่อถามว่า การใบ้หวยเป็นสิ่งผิดกฎหมายหรือไม่? พบว่า 60% คิดว่าไม่ควรผิดกฎหมาย
ทั้งหมดนี้สะท้อนว่า ในสายตาประชาชน การใบ้หวยไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตายขนาดต้องผิดกฎหมาย แต่เรื่องการโพสต์โชว์การซื้อหรือถูกหวยมาก ๆ ของดาราทั้งหลายก็เป็นเรื่องที่สังคมเห็นว่าเกินขีดของความเหมาะสม จึงอยากเตือนบรรดาคนดังต่าง ๆ ที่นิยมโพสต์โชว์เรื่องนี้ว่า การโฆษณาที่ทำให้คนคิดว่าจะถูกหวยหรือชนะพนันต่างๆ ได้ง่ายๆ เป็นการหลอกลวง ผิดจากความเป็นจริง
ดร.วิเชียร ตันศิริคงคล นักวิชาการด้านนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์กล่าวว่า กรณีที่ดาราออกมาโพสต์ในลักษณะนี้ถือว่าผิดกฎหมายหลายฉบับ ทั้ง พ.ร.บ.การพนัน มาตรา 12 โทษฐานช่วยประกาศโฆษณาหรือชักชวนโดยทางตรงหรือทางอ้อมให้ผู้อื่นเล่นพนัน
นอกจากนั้น ยังเข้าข่ายผิด พ.ร.บ.สลากกินแบ่งรัฐบาล ในกรณีซื้อสลากชุดทีละมากๆเป็นสิบๆใบ หรือการซื้อสลากฯเกินราคา เพราะเป็นการพบเห็นการกระทำผิดแล้วไม่แจ้งเจ้าหน้าที่รัฐ อีกทั้งยังช่วยสนับสนุนและโฆษณาเผยแพร่
อีกทั้งยังผิดตามมาตรา 14 ใน พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ ที่อาจตีความได้ว่าเป็นการนำข้อมูลในลักษณะบิดเบือนเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่งกฎหมายนี้เขียนครอบคลุมในกรณีลักษณะนี้ไว้ด้วย อยากฝากให้หน่วยงานภาครัฐอย่างกระทรวงดีอีเอส รวมถึงสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล ออกมาปกป้องผู้บริโภคให้มากกว่านี้
ดร.สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน นักวิชาการด้านสื่อมวลชนและครอบครัว กล่าวว่า การโพสต์โชว์หวยของเหล่าคนดังนั้น แน่นอนว่าต้องการเพิ่มยอดไลค์ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดความนิยม และนำไปสู่การเข้ามาของสินค้าและรายได้ ส่วนการนำลูกเข้ามาเกี่ยวข้องในการเสี่ยงโชค อาจส่งผลต่อเด็กโดยไม่รู้ตัว
คือ ทำให้เกิดพฤติกรรมเลียนแบบพ่อแม่ บ่มเพาะให้เด็กเห็นว่าการเสี่ยงโชคเป็นเรื่องปกติและทำตามในวันใดวันหนึ่ง และอาจเกิดการเปรียบเทียบ หากพ่อแม่ชอบนำลูกไปเทียบกับเด็กอื่น ว่าทำไมลูกบ้านนั้นให้โชค ทำไมลูกบ้านเราเป็นตัวซวย คำพูดในทำนองนี้ ผู้ใหญ่อาจคิดว่าไม่เป็นไร
แต่สำหรับเด็กแล้วเขากำลังถูกประทับตราลงไปในตัวตนที่กำลังจะเติบโต และการเอาภาพ ข้อมูลของเด็กลงในอินเตอร์เน็ตอาจนำภัยมาถึงตัวเด็กได้ เพราะมีมิจฉาชีพที่จ้องแสวงประโยชน์จากเด็กอยู่ อยากฝากถึงสถาบันครอบครัว ควรรักลูกอย่างถูกต้องและเหมาะสม พฤติกรรมซ้ำๆของพ่อแม่จะนำไปสู่พฤติกรรมใหม่ของลูก ซึ่งเป็นสารตั้งต้นในการออกแบบชีวิตลูกว่าจะเป็นแบบไหน
ผศ.เจริญเนตร แสงดวงแข หัวหน้าสาขาวิชานิเทศศาสตร์ คณะนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยหาดใหญ่กล่าวว่า ดาราหรือคนดังคือผู้มีอิทธิพลทางความคิด เป็นภาพจำให้ผู้ชมอยากมีชีวิตตามแบบ เพราะเป็นผู้มีแรงดึงดูดใจ เมื่อมาประกอบกับพื้นฐานเดิมของผู้ชม จะทำให้ผู้ชมเกิดพฤติกรรมคล้อยตาม เช่นในสถานการณ์โควิด อาจทำให้ผู้ชมบางคนหันมาซื้อหวยมากๆ อย่างที่ดาราทำ
ฉะนั้น ความน่าเชื่อถือของดาราบวกกับความถี่ของการโพสต์เนื้อหา จะเป็นสิ่งที่ส่งอิทธิพลต่อผู้ชมมากน้อยแตกต่างกันไป ตัวดาราที่ออกมาโพสต์โชว์หวยเช่นนี้อาจหวังผลในการสร้างตัวตน สะสมความน่าสนใจ เพื่อให้มีอิทธิพลทางความคิดต่อผู้ชม นำมาซึ่งการเลียนแบบพฤติกรรม บุคลิกภาพ หรือถึงขั้นเลียนแบบจิตใจ จึงอยากให้ผู้ชมรู้เท่าทัน การใช้สื่อโซเชียลสร้างตัวตนของดารา ที่อาจหวังผลทางธุรกิจหรือผลประโยชน์อื่นๆ
ด้าน นางศจี วงศ์อำไพ ผู้ประกาศข่าวช่อง7HD กล่าวว่า สื่อมวลชนมีความสำคัญมาก การนำเสนอข่าวหรือรายการในลักษณะเอาใจคอหวยนั้นมีผลต่อเรตติ้งของแต่ละสถานี ตนอยากให้สื่อคำนึงถึงผลกระทบทางสังคมที่จะตามมามากกว่าเรื่องเรตติ้ง
การออกมาโพสต์โชว์หวยของดารานั้นคงต้องดูที่เจตนา บางคนโพสต์ด้วยความดีใจเพราะไม่เคยถูกหวยมาก่อนก็ต้องให้ความเป็นธรรม แต่ประเภทที่โพสต์ทุกงวดต้องดูว่าเขามีเจตนาอะไร มีอะไรที่ต้องการมากไปกว่านี้หรือเปล่า
ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจิตสำนึกของดาราคนนั้น อยากให้ดารามองว่า แม้ดาราไม่มีจรรยาบรรณกำกับที่ชัดเจน แต่ก็ใช้จริยธรรมและสำนึกรับผิดชอบต่อสังคมกำกับตัวเองได้ ทั้งนี้เพื่อรักษาสมดุลในการนำเสนอชีวิตของตัวเอง เพราะบางเรื่องมันส่งผลกระทบต่อสังคมในวงกว้าง
